Bu bolumde LINUX kullanilarak gelistirilmis cesitli uygulamalar tanitilacaktir. Sozkonusu orneklerde yer alan komut ve parametrelerin uygulamanin yapildigi ortama gore degistirilmesi gerekecektir.
Yaygin olarak kullanilan Slackware dagitiminin yuklenebilmesi icin basvurulabilecek bir cok yontem vardir.Eger bir yerel bilgisayar agi uzerinde yeterli disk kapasitesi varsa, bir ethernet karti yardimiyla Slackware LINUX kolaylikla yuklenebilir.
Bu is icin:
NFS ten LINUX yukleyebilmek icin yerel ag uzerindeki bir alan kullanilacagindan ve ayrica gecici bir sure icin bile olsa bir IP numarasi kullanilacagindan dolayi sistem sorumlusunun haberdar edilmesi gerekir.
Verilen ornekte calisan bir makinanin guncellenmesi (upgrade) anlatilmistir. Tum adresler ve dizinler bu yerel aga ozgundur. (i)
LINUX yuklenecek olan makina uzerinde hali hazirda LINUX bulunmasinin yararlari oldugu gibi bazi sakincalari vardir. Ilk olarak yararlarina deginmek gerekirse, yapilacak aslinda sadece isletim sisteminin bulundugu bolumu degistirmektir. SWAP alaninin ayrilmasi, kullanici alaninin ayrilmasi gibi islemler bu durumda onceden yapilmis oluyorlar. Ancak yeni isletim sisteminin yuklenmesinin bazi zararlari da var:
Guncelleme icin iki yontem akla gelebilir, dogrudan yeni sistemi eskisinin uzerine bindirmek veya eskisini silerek yeniden yuklemek. En sagliklisi eski sistemi silmektir. Cunku degisik dagitimlarda dosya dagilimi farkliliklar gosterebilmektedir. Bunun sonucunda bazi dosyalar birden fazla yerde gozukebilmektedirler. Bir diger sakinca ise setup yaziliminin bazen bu durumda sasirabilmesi ve hata vermesi.
Guncellemek istedigimiz makina yerel agimizda hem Name server hem de Mail server gorevini surduruyordu. Makina uzerinde iki disk yer almaktaydi ve bunlar
/dev/hda (isletim sistemi) /dev/hdb (kullanici alani)
olarak bolumlenmisti. Biz tum sistemi silmeyi ve yeniden yuklemeyi sectik. Kullanici alaninin bir baska diskte olmasinin rahatligini kullanarak yedeklemek istedigimiz dosyalari kullanici alani altinda yarattigimiz bir dizine kopyaladik.
( root olarak )
#/works/backup>tar -cvf etc.tar /etc
ve
#/works/backup>tar -cvf var.tar /var
ne olur ne olmaz diye calistigini bildigimiz kernel'i de yedekledik
#/works/backup>cp /vmlinuz ./vmlinuz.old (i)
Yaygin olarak kullandigimiz icin ODTU'de slackware dizini altinda yer alan dagitimin disks kismini oldugu gibi kopyalamistik. Ek olarak ilgili dagitimin boot disketlerinden (IDE Harddisk kullandigimiz icin) net ve root disketlerinden ise color144'u almistik. Sozkonusu dizini yerel ag uzerinde 100 Mbyte kadar boslugu olan bir Harddisk'e kopyaladik. Dizinin yer aldigi harddiskin bulundugu makinada ilgili dizin icin tum makinalara okuma izni verdik.
chmod -R 755 /eedisk/slackware
/etc/exports dosyasi icerisine dagitimin bulundugu dizini tum makinalara export ettigini bildiren satiri ekledik.
/eedisk/slackware
Root ve boot disket goruntulerini (ODTU'den aldigimiz dosyalar) disketlere aktardik
dd if=color144 of=/dev/fd0 obs=18K
dd if=net of=/dev/fd0 obs=18K
Artik guncellemeye gecebilirdik. (i)
Ilk olarak sistemi boot disketiyle acmayi denedik. Burada orjinal boot disketiyle bir sorun yasadik. boot disketinde yer alan kernel network kartini tanimadi. Cozum olarak eskiden kullandigimiz bir baska dagitimin boot disketini kullandik ( net disketi NE2000 kartli makinalarda sorun cikardi ).
Daha sonra root disketini taktik. Hemen setup programina girdik. Ilk olarak TARGET menusune girdik. Burada yuklemek istedigimiz hedef olarak /dev/hda1 i sectik ve bu kismi formatlamasini istedik. (Artik donus yok:-)). Ikinci is olarak SOURCE menusune gittik
SOURCE MEDIA SELECTION
Where do you plan to install Slackware LINUX from?
1 Install from a hard drive partition
2 Install from floppy disks
3 Install via NFS
4 Install from a pre-mounted directory
5 Install from CD-ROM
( OK ) (Cancel)
Burada 3 Numarali secenekle NFS ten yukleme yapmak istedigimizi belirttik. Bu asamada artik ethernet kartinizin kosullanmasi yapilmalidir.
!!! Sistem yoneticinizden alacaginiz bilgiler dogrultusunda hareket edin !!! ilk olarak makinanizin kullanacagi IP adresi sorulacaktir. Bu yerel aginizda kullanilmayan bir numara olabilir. Daha sonra yerel aginizda kullanilan netmask sorulacaktir. Eger NFS server'i ile aranizda bir gateway varsa bununda adresi sorulacaktir. Daha sonra NFS serverin IP numarasi sorulacaktir. NFS serverden kasit, dagitim disketlerinin yeraldigi makinadir. Son olarak bu makina uzerinde disketlerin nerede yer aldigi sorulacaktir. Ornek olarak:
IP Number 160.75.253.21
Netmask 255.255.255.0
Do you have a gateway No
IP Number of NFS sercer 160.75.253.107
Directory /eedisk/slackware/disks
Bu noktadan sonra program bir sure text moduna gececek ve ilgili mesajlarin goruntulenmesini saglayacaktir. Burada dikkat edilmesi gereken sonunda ilgili server'i gormeyi basarip basaramadigidir. Burada bircok hata olabilir, olasiliklar arasinda
Bu durumda herseyi kontrol ettikten sonra yeniden baslamak gerekecektir. Eger hersey yolunda ise artik sanki disketlerden yukluyormuscasina devam edebilirsiniz. (i)
Hersey yolunda gitmisse yeni bir isletim sisteminiz oldu demektir. Simdi sirada bu yeni isletim sisteminde isleri yurutmeye devam etmektir. Ilk olarak sistem tanimlarinin yer aldigi /etc ile baslamak yararli olacaktir. burada hemen yedeklenen bilgileri yerine kopyalamayin. Bazen /etc icerisinde yer alan dosyalarin yeri veya sekli degismis olabilir. Onun icin en guvenlisi teker teker dosyalari inceleyip kopyalamaktir. Belirli dosyalari hemen kopyalayabilirsiniz,
/etc/passwd
/etc/group
/etc/printcap
/etc/hosts
...
Ancak sistem ile ilgili bazi dosyalarda cok acele etmemenizi tavsiye edebilirim
/etc/inetd.conf
/etc/rc.d/rc.*
Bu dosyalari birbiri ile iyice karsilastirmadan kopyalamayin.
Daha sonra ise /var in yerine yerlestirilmesi islemi var. Bu da oldukca cileli olabilir. Burada gereken directory'leri teker teker almak gerekecek. ( /var/mail ) onemli olan burada yer alan dosyalarin sahiplerinin duzgun olmasi
En son olarak eski sistemde kaybettiginiz dosyalar icin uzulmek, kaybolan maillerden sikayetci olacak kullanicilardan korunabilmek icin yollar aramak ve herseyin yolunda gitmesi icin dua etmek gerekiyor :-)(i)
LINUX yaygin olarak ucuz network cozumleri icin kullanilmaktadir. Bu uygulama'da LINUX'in iki ethernet segmenti arasinda bir router olarak kullanilmasi anlatilacaktir:(i)
Ayni haberlesme ortami uzerine dogrudan bagli bilgisayarlarin olusturdugu bilgisayar agi Internet uzerinde ayni network adresine bagli olarak tanimlanirlar. Bu ag uzerinde yer alan bilgisayarlarin herbirinin kendisine ozgu 4 adet 8 bitlik sayidan olusan bir IP numarasi vardir. Bu sayinin (tanimlamalara ve standartlara gore ) sol tarafinda kalan bir kismi networku tanimlarken, sag tarafta kalan kismi ise makinanin network uzerindeki numarasini tanimlar.
Dunyada mevcut IP numaralari network adreslerinin uzunluguna gore NIC tarafindan siniflandirilmislardir. Ancak herhangi bir network uygun "subnet mask" lar yardimiyla daha kucuk alt networklara bolunebilir. (bkz. K. Cagiltay HERKES ICIN INTERNET )
Ne olursa olsun iki farkli networkde bulunan iki makinanin birbiri ile haberlesebilmesi icin aralarinda gecis saglayan bir router bulunmasi gereklidir. Bu router her iki network uzerinde de bir baglantisi bulunan ve networkler arasi haberlesme yapabilen bir makinadir.(i)
160.75.0.0 NIC tarafindan ITU'nun kullanimina verilmis bir network'tur. (netmask = 255.255.0.0) ITU Bilgi Islem Merkezi bu network'u subnet mask kullanarak 254'er makinalik alt networklere bolmustur. (subnet mask 255.255.255.0) Bina icerisinde yer alan iki ethernet segmenti arasinda haberlesmeyi saglamak amaciyla LINUX bir router kullanilmasi istenmistir. Sozkonusu networkler 160.75.251.0 ve 160.75.252.0 netwok'leridir. Ilk olarak her iki network uzerinde bu router icin bir adres tahsis edilmistir. Boylelikle bu makinanin iki adresi 160.75.251.10 ve 160.75.252.75 olarak belirlenmistir.
Bu makinanin iki ethernet kartina ihtiyaci bulunmaktadir. Ilk olarak bu iki ethernet karti yerlestirilmistir.
NE2000 IRQ 15 IOBASE 340
3c509 IRQ 3 IOBASE 300
Kernel'in her iki network kartini gormesini saglayabilmek icin /etc/lilo.conf icerisinde
append "ether=15,0x340,eth0
ether=3,0x300,eth1"
satiri eklenerek lilo calistirilmistir. Daha sonra boot edilen makinada cikan mesajlardan kernel'in her iki karti belirtilen IRQ ve IOBASE'inde gordugunden emin olunmustur.
Simdi is kartlarin tanitilmasidir. Bunun icin ifconfig komutu kullanilmaktadir. NE2000 kartinin eth0 olarak 160.75.251.10 adresinde, 3c509'un ise eth1 olarak 160.75.252.75 adresinde tanimlanmasi icin
ifconfig eth0 160.75.251.10 netmask 255.255.255.0 broadcast 160.75.251.255
ifconfig eth1 160.75.252.75 netmask 255.255.255.0 broadcast 160.75.252.255
komutlari kullanilmistir. Artik router icin gereken fiziksel altyapi hazirdir. Tek gereken routing bilgisinin bir sekilde bu makinaya tanitilmasidir. Bunun icin cesitli alternatifler mumkundur. Bu uygulamada sabit tanimlamalar kullanilmistir. Internet baglantisi 160.75.251.0 networku uzerinde bulunan bir baska benzer router (160.75.251.1) tarafindan saglanmaktadir.
route add -net 160.75.251.0 netmask 255.255.255.0 eth0
route add -net 160.75.252.0 netmask 255.255.255.0 eth1
route add default gw 160.75.251.1 metric 1
artik bu makina 251 ve 252 networkleri arasinda bir router olarak calisabilecek durumdadir. Yazilan komutlar denendikten sonra
/etc/rc.d/rc.inet1
icerisine yerlestrilmislerdir. Daha sonra 252 networku uzerindeki tum makinalarda default gateway olarak 160.75.252.75 tanimlanmis ve Internet baglantisini saglayan router (160.75.251.1) e 252 networkune ulasabilmesi icin gereken tanim eklenmistir
route add -net 160.75.252.0 gw 160.75.251.10 metric 3
Bu router'in calismasi icin kullanilan donanim 486DX25, 100 Mbyte IDE HD ve 4 Mbyte RAM'dir. Sozkonusu Router uzerinden 200 Kbyte/s uzerinde transferler yapilabilmektedir.(i)